اثر محلول پاشی اوره بر پروتئین دانه و انتقال مجدد ازت در اکوتیپ های گندم سرداری

آزمایشی به منظور ارزیابی اثر تیمارهای مختلف محلول پاشی اوره برعملکرد و خواص کیفی گندم در سال زراعی 91-1390 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه واقع در شهرستان اسلام آباد غرب اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید. در این آزمایش عامل محیط در دو سطح (آبیاری و دیم)، عامل رقم در چهارده سطح (شامل 12 اکوتیپ سرداری به همراه دو رقم آذر-2 و ریژاو به عنوان شاهد های آزمایش) و عامل کود اوره در سه سطح (شاهد ، محلول پاشی در زمان خوشه دهی و گلدهی) اعمال گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که محلول پاشی نیتروژن تأثیر معنی داری بر کلیه صفات مورد بررسی داشت، به طوری که محلول پاشی در هر دو مرحله باعث افزایش عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه درخوشه، طول خوشه، تعداد سنبلچه در سنبله و عدد کلروفیل متر شد ولی تعداد سنلچه عقیم را کاهش داد. از لحاظ عملکرد دانه اکوتیپ صوفیان بالاترین عملکرد و اکوتیپ گاودره پایین ترین عملکرد را به خود اختصاص دادند. همچنین با بررسی مقایسه میانگین بین تیمار های محلول پاشی مشاهده گردید پروتئین دانه، سختی دانه، عدد زلنی، گلوتن دانه، نیتروژن دانه، انتقال مجدد نیتروژن اندام های هوایی در مرحله گلدهی، کارایی انتقال مجدد نیتروژن دانه و سهم انتقال مجدد نیتروژن دانه در هر دو مرحله خوشه دهی و گل دهی با کاربرد کود اوره به صورت محلول پاشی افزایش یافت ولی شاخص برداشت نیتروژن کاهش یافت. محلول پاشی نیتروژن باعث افزایش معنی دار میزان پروتئین دانه گردید. بیشترین میزان افزایش پروتئین دانه مربوط به محلول پاشی در مرحله گلدهی بود، به طوری که کاربرد اوره در این مرحله پروتئین دانه را به طور معنی داری نسبت به محلول پاشی در زمان ظهور خوشه افزایش داد. همچنین سختی دانه در اثر محلول پاشی نیتروژن در مرحله خوشه دهی و گلدهی افزایش یافت. در این بررسی کارایی انتقال مجدد نیتروژن از 31/54 تا 73/62درصد برای اکوتیپ های صوفیان و فطره زمین متغیر بود. تیمار محلول پاشی در مرحله گلدهی بیشترین(33/23%) و شاهد(بدون محلول پاشی) کمترین (22/18%) سهم انتقال مجدد نیتروژن در نیتروژن دانه را داشتند.